انواع شاخص در بورس

شاخص کل بورس چیست؟انواع شاخص های بورس

آموزش ویدئویی تحلیل شاخص کل بورس شروع سال ۱۴۰۰ (با تدریس دکتر محمد بحرینی)

شاخص کل بورس یک عدد برای مشخص کردن روند کلی بازار بورس می باشد. در این مقاله، سایت بحر تحلیل شاخص کل بورس و برخی از شاخص های بورس را معرفی کرده است. همچنین ویدئو آموزشی رایگان، ویژه شما بزرگواران قرار داده است. پیشنهاد میدهیم حتماً این فایل آموزشی را مشاهده نمایید.

مطالبی که در این مقاله می آموزیم:

1- منظور از شاخص کل بورس چیست؟

2- انواع شاخص های بورس

4- شاخص قیمت (وزنی _ ارزشی) یا TEDPIX

5- شاخص آزاد شناور (TEFIX)

6- شاخص بازار اول و دوم

منظور از شاخص کل بورس چیست؟

شاخص کل بورس، یک معیار برای مشخص کردن روند کلی صعودی و یا نزولی بودن بازار بورس می باشد. درواقع شاخص کل بورس بیانگر میانگین بازدهی بورس است.

تحلیل گران بورس باید توجه داشته باشند افزایش شاخص کل بورس، نشان‌دهنده سودآوری همه شرکت‌ها در بورس نیست.

ممکن است سهام برخی از شرکت‌های پذیرفته شده در سازمان بورس و اوراق و بهادار ، حتی در زمانی که شاخص کل بورس رشد قابل توجهی دارد، با افت قیمت شدید مواجه باشند.

در شرایطی نیز پیش می آید شاخص کل بورس با کاهش مواجه میشود. در این شرایط با وجود افت شاخص کل بورس، سهام بعضی شرکتها رو به رشد است.

در هر دو حالت وظیفه همیشگی شما بعنوان یک سرمایه گذار این است که با تحلیل درست و بهنگام، سهام شرکت های رو به رشد را در سبد سهام خود قرار دهید. آن وقت سرمایه شما، فارغ از شرایط حاکم بر کلیت بازار بورس، رشد خواهد داشت.

دوره جامع ثروت و تکنیکال یک دوره مناسب برای شماست. پیشنهاد می کنیم اگر میخواهید در بازارهای مالی سرمایه گذاری کنید در ابتدا حتماً از سایت بحر تحلیل دوره آموزش تحلیل تکنیکال را دانلود و از این دوره فوق العاده عالی استفاده کنید.

انواع شاخص های بورس

در بورس انواع شاخص های مختلفی وجود دارد که هر کدام از این شاخص ها وضعیت بازار بورس را از جنبه های خاصی به ما نشان می دهند. محاسبه هر کدام از شاخص‌های بورس از طریق فرمول متفاوتی انجام میشود. بنابراین برای تحلیل هر شاخص باید کارکرد آن شاخص را یاد بگیریم.

در بین فعالان بازار بورس چند شاخص نسبت به کل شاخص های بورس از اهمیت بیشتری برخوردار هستند. سایت بحر تحلیل در ادامه برخی از این شاخص‌ها را به شما معرفی میکند:

2- شاخص قیمت (وزنی _ ارزشی)

3- شاخص کل (هم وزن)

4- شاخص قیمت (هم وزن)

5- شاخص آزاد شناور

6- شاخص بازار اول و دوم

شاخص کل

همانطور که در ابتدای مقاله گفتیم، شاخص کل بورس یک عدد جهت تعیین بازدهی کلی بازار بورس می باشد. جالب است بدانید شرکت‌های بزرگتر (شرکت‌هایی با سرمایه بالاتر و ارزش بازار بیشتر)، تأثیر بیشتری بر صعود و یا نزول شاخص کل بورس دارند.

در تصاویر زیر تاثیر نمادهای بزرگ بازار و نمادهای پرتراکنش بر شاخص بورس را مشاهده می‌کنید.

شاخص قیمت (وزنی _ ارزشی) یا TEDPIX

یکی از اصلی‌ترین شاخص‌های بورس، شاخص قیمت است. شاخص قیمت، روند عمومی قیمت سهام همه شرکت‌های پذیرفته در بورس اوراق بهادار را مشخص میکند. به طور مثال اگر شاخص قیمت بورس در یک سال، ۲۵ درصد رشد داشته باشد به این معنی است که سطح عمومی قیمت‌ها در بورس در طول یک سال گذشته به طور متوسط ۲۵ درصد رشد داشته است.

شاخص قیمت نسبت به شاخص کل بورس یک تفاوت عمده دارد. در شاخص قیمت، فقط قیمت سهام شرکت‌های بورسی محاسبه میشود. اما در شاخص کل، علاوه بر قیمت، سود پرداختی سالیانه شرکت‌ها هم در فرمول شاخص کل مورد محاسبه قرار می گیرد.

البته وزن شرکت‌ها بر شاخص قیمت مثل شاخص کل تأثیرگذار است. یعنی هرچه شرکت بزرگتر باشد و سرمایه آن بیشتر باشد، تأثیر آن بر شاخص قیمت بیشتر است.

شاخص آزاد شناور (TEFIX)

در بازار بورس سهام شرکت ها توسط دو دسته افراد حقیقی و حقوقی خرید و فروش می شود. افراد حقوقی اصولاً نسبت به افراد حقیقی با سرمایه بیشتری در بورس خرید یا فروش می کنند. به همین دلیل هم از لحاظ ارزشی و هم تعداد، دارای سهام بیشتری نسبت به افراد حقیقی هستند. در نتیجه آن‌ها تاثیر بیشتری در تغییرات بازار یک سهم دارند. با توجه به این موضوع، به تعداد سهامی که در بازار سرمایه، در اختیار سهامداران حقیقی است و مرتباً در بازار خرید و فروش می‌شود، سهام آزاد شناور گفته می‌شود. ارزش میانگین این سهام به عنوان شاخص سهام آزاد شناور به کار گرفته می‌شود.

شاخص بازار اول و دوم

شرکت های عضو بورس به دو گروه عمده بازار اول و بازار دوم تقسیم می شوند. برای تفکیک شرکت‌های بورسی چندین معیار در نظر گرفته می شود. ۴ مورد از معیارهای تفکیک شرکتها:

2- تعداد سهامداران

3- وضعیت سودآوری

4- تعداد سهامی که توسط سهامداران حقیقی در بازار خرید و فروش می‌شود

شرکتی‌هایی که از لحاظ معیارهای گفته شده در شرایط بهتری نسبت به دیگر شرکتها، قرار داشته باشند، در بازار اول و دیگر شرکت‌های بورسی در بازار دوم قرار می‌گیرند.

در این بین اگر شاخص کل برای بازار اول محاسبه شود، شاخص بازار اول و در صورتی که شاخص در بازار دوم محاسبه شاخص کل شرکت‌های عضو در بازار دوم بدست می‌آید. اگر شاخص کل بازار دوم سرعت افزایش بیشتری داشته باشد، نشان می‌دهد که رشد در بازار دوم به نسبت بازار اول بهتر است و بازده سرمایه‌گذاری در شرکت‌های کوچک، جذابیت بیشتری دارد.

شاخص صنعت

در بازار بورس می‌توان شرکت‌ها را بر اساس ماهیت فعالیتشان دسته‌بندی کرد. شرکت‌های تولیدی و خدماتی دو دسته اصلی شرکت‌های بورسی هستند. جالب است بدانید بیش از ۶۰ درصد انواع شاخص در بورس شرکت‌های فعال در بورس را شرکت‌های تولیدی تشکیل داده اند. این شرکتها در زمره شاخص صنعت محاسبه می شوند.

شیوه محاسبه شاخص صنعت مشابه شاخص کل قیمت محاسبه میگردد. تفاوت آن‌ها با یکدیگر، در تعداد شرکت‌های حاضر در آن دسته می باشد.

جزئیات خبر

شاخص، در مفهوم کلی، معیاری است که براساس آن می‌توان چیـزی را تشخیص داد.

در بورس هم، شاخص‌ها، در واقع معیارهای مهمی هستند که با بررسی و تحلیل آنها، می‌توان وضعیت گذشته و حال بورس را ارزیابی و حتی احتمالات را در روند آینده بورس بررسی کرد. بنابراین، طبیعتا باتوجه به نقش بسیار مهمی که شاخص بازار و شاخص‌های بورس در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران ایفا می‌کنند، نوسانات شاخص‌ها نیز برای سرمایه‌گذاران بسیار حائز اهمیت است.

سرمایه‌گذاران حتما باید توجه داشته باشند که شاخص‌ها به تنهایی معیاری مناسب برای خرید و فروش سهام به حساب نمی‌آیند. مثلا تنها معیار خرید سهام نباید این باشد که شاخص در یک هفته اخیر مثبت بوده است.

نباید با منفی یا مثبت بودن شاخص کل بورس به این نتیجه رسید که وقت مناسبی برای خرید یا فروش سهام است.

البته درک این موضوع ممکن است برای سرمایه‌گذاران تازه‌وارد به بازار سرمایه اندکی سخت باشد و به همین دلیل ممکن است دست به خرید و فروش‌های هیجانی بزنند.

1. شاخص کل بورس

این همان انواع شاخص در بورس شاخصی است که بارها در تلویزیون، رادیو و سایر رسانه‌ها از رشد و افت آن صحبت می‌شود.

به این شاخص، شاخص قیمت و بازده نقدی نیز می‌گویند که بیان کننده سطح عمومی قیمت‌ها و سود نقدی سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس است.

در واقع این شاخص بیان‌کننده میانگین بازدهی سرمایه‌گذاران در بورس است.

به عنوان مثال اگر قیمت سهامی در ابتدای سال 500 تومان باشد و در انتهای سال به 600 تومان برسد و در مجمع عادی سالیانه نیز سود نقدی 70 تومانی تقسیم کند، بازدهی سهم در طول یک سال به 34 درصد می‌رسد.

این شیوه محاسبه برای شاخص کل هم وجود دارد یعنی اگر شاخص کل در ابتدای سال در سطح 450 هزار واحد و در پایان سال به 950 هزار واحد برسد، نشان‌دهنده این است که میانگین بازدهی بورس از محل افزایش قیمت‌ها و تقسیم سود نقدی در انتهای سال تقریبا 111 درصد بوده است.

نکته‌ای که باید در بررسی بازدهی شاخص کل مد نظر قرار دهیم این است که افزایش شاخص کل بورس، نشان‌دهنده سودآوری همه شرکت‌ها در بورس نیست چرا که شاخص نشان‌دهنده میانگین بازدهی کل شرکت‌هاست.

به عبارت دیگر، ممکن است برخی از شرکت‌ها در طول سال با وجودیکه شاخص افزایش داشته، کاهش قیمت زیادی داشته باشند. یا بالعکس، ممکن است سهام برخی از شرکت‌ها در زمانی که شاخص در حال نزول است، رشد خوبی را تجربه کنند.

شکل زیر نشان‌دهنده شاخص کل در سایت tsetmc.com در پایان روز معاملاتی است که روی عدد 1,662,215 واحد تثبیت شده و نسبت به روز گذشته کاهش 65023 واحدی داشته است.

در بررسی شاخص کل باید به این نکته توجه داشت که شرکت‌های بزرگتر (شرکت‌های با سرمایه بالاتر و ارزش بازار بیشتر)، اثر بیشتری بر رشد یا افت شاخص کل بورس دارند.

به عنوان مثال ممکن است در یک روز معاملاتی با وجودیکه قیمت در بسیاری از نمادهای بازار، منفی و متعادل است، مثبت بودن چند نماد بزرگ بازار مانند فارس، فولاد، فملی، خودرو، تاپیکو باعث رشد شاخص بورس شود. یا بالعکس.

این نکته، ضعف شاخص کل بورس را در بیان حقایق بازار نشان می‌دهد. زیرا شاخص می‌تواند با تغییرات قیمت چند شرکت بزرگ بازار، منفی یا مثبت شود.

در تصویر زیر تاثیر نمادهای بزرگ بازار بر شاخص بورس را مشاهده می‌کنید:

گاهی اوقات با تشکیل سبد سهام از شرکت‌های با اندازه بزرگ بازار (خرید سهام شرکت‌هایی که ارزش بازار بالایی دارند) می‌توان بازدهی سبد را به بازدهی شاخص کل بورس نزدیک‌تر کرد.

در دنیا برخی از صندوق‌های شاخصی وجود دارد که بازدهی آنها برابر با بازدهی شاخص بورس است.

صندوق‌های شاخصی نوعی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک هستند که در آن، مدیران صندوق در تلاشند تا سبدی از اوراق بهادار با ترکیب و وزن‌های متناسب با یک شاخص مبنا را تشکیل دهند.

در ایران نیز صندوق‌های کارآفرین، فیروزه و کاردان نیز به عنوان صندوق‌های شاخصی در حال فعالیت هستند و در آینده نیز شاهد تاسیس صندوق‌های بیشتری از این نوع خواهیم بود.

2. شاخص کل هم‌وزن

در شرح شاخص کل بورس اشاره انواع شاخص در بورس شد که سهام شرکت‌های بزرگ‌تر و با ارزش‌ بازار بالاتر، اثر بیشتری بر مقدار شاخص کل دارند که این به نوبه خود ضعف این شاخص را نشان می‌دهد.

اما در کنار شاخص کل، شاخص دیگری به نام شاخص هم‌وزن وجود دارد که اندازه شرکت‌ها در محاسبه آن تاثیری ندارد و وزن همه شرکت‌ها یکسان در نظر گرفته می‌شود.

به عنوان مثال در گروه شیمیایی، شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس، شرکتی با اندازه بزرگ و ارزش بازار بالاست و از طرفی در همین گروه، نماد شکربن (شرکت کربن ایران) شرکتی بسیار کوچک‌تر با ارزش بازار پایین‌تر است.

اگر شاخص کل بر مبنای هم‌وزن محاسبه شود، معاملات این دو سهم در بازار تاثیر یکسانی روی شاخص هم‌وزن دارد.

در شکل زیر شاخص هم‌وزن را صفحه اصلی سایت tsetmc.com مشاهده می‌کنید که روی 465,120 واحد قرار گرفته است.

سرمایه‌گذاران در کنار بررسی شاخص کل بورس، باید شاخص هم‌وزن را هم مورد بررسی قرار دهند.

چرا که شاخص هم‌وزن بهتر می‌تواند وضعیت بازار سرمایه را نشان دهد.

به عنوان مثال ممکن است در یک روز معاملاتی، شاخص کل منفی ولی شاخص هم‌وزن مثبت باشد. این اتفاق نشان می‌دهد که شرکت‌های بزرگتر بازار در آن روز معاملاتی وضعیت مناسبی نداشتند ولی برعکس نمادهای کوچک‌تر مورد توجه بازار بوده‌اند و افزایش قیمت داشتند.

از شاخص کل بورس برای پیش‌بینی وضعیت آینده بازار نیز می‌توان استفاده کرد، به همین دلیل تحلیل تکنیکال شاخص کل بورس به عنوان یکی از روش‌های رایج تحلیلی توسط سرمایه‌گذاران مورد استفاده قرار می‌گیرد.

البته این روزها سرمایه‌گذاران از تحلیل تکنیکال شاخص هم‌وزن نیز در کنار شاخص کل برای پیش‌بینی آینده بازار استفاده می‌کنند.

3. شاخص قیمت (وزنی – ارزشی)

شاخص قیمت در بورس، بیانگر سطح عمومی قیمت سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس است. به عنوان مثال اگر شاخص قیمت در انتهای سال در مقایسه با ابتدای سال، 30 درصد رشد کند به این معناست که میانگین قیمت سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بازار سرمایه، به طور متوسط 30 درصد افزایش داشته است.

پس فرق شاخص کل با شاخص قیمت در این است که شاخص کل علاوه بر افزایش قیمت سهام، سود نقدی آنها را نیز در محاسبه لحاظ می‌کند.

ولی در شاخص قیمت، سود نقدی لحاظ نمی‌شود و صرفا تغییرات قیمت سهام، مبنای محاسبه قرار می‌گیرد.

البته این شاخص نیز میانگین است و نشان‌دهنده‌ی بالا رفتن دسته‌جمعی نمادها نیست. ممکن است قیمت سهام شرکت‌های کوچک بازار افزایش و شرکت‌های بزرگتر کاهش داشته و در نتیجه شاخص قیمت منفی شود.

در شاخص قیمت (وزنی – ارزشی)، معیار ارزش شرکت‌هاست و شرکت‌های بزرگتر بیشتر شاخص را تحت تاثیر قرار می‌دهند.

بدین ترتیب تغییرات شاخص عمدتا پیرو شرکت‌های بزرگ بازار است و شرکت‌های کوچک تاثیر ناچیزی بر شاخص دارند.

شکل زیر نشان‌دهنده شاخص قیمت (وزنی – ارزشی) در صفحه اصلی مدیریت سایت tsetmc.com است که نشان‌ می‌دهد این شاخص روی 436,418 واحد قرار دارد.

4. شاخص قیمت (هم‌وزن)

گفتیم که شاخص قیمت، بیانگر سطح عمومی قیمت سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس یا به تعبیر بهتر، میانگین بازده ناشی از افزایش قیمت سهام است.

از طرفی در شاخص قیمت (وزنی – ارزشی)، گفتیم که تاثیر شرکت‌های بزرگتر بر شاخص بیشتر و تاثیر شرکت‌های کوچکتر کمتر است.

اما در شاخص قیمت (هم‌وزن)، وزن تمام شرکت‌ها در محاسبه شاخص یکسان در نظر گرفته می‌شود و تغییرات شاخص گویاتر است و بهتر می‌توان وضعیت عمومی بازار را درک کرد.

شکل زیر نشان‌دهنده شاخص قیمت (هم‌وزن) ذر صفحه اصلی سایت tsetmc.com است که روی 305,135 واحد آرام گرفته.

5. شاخص آزاد شناور

شاخص آزاد شناور، شاخص قیمت را بر مبنای تعداد سهام شناور موجود در بازار نشان می‌دهد.

هدف از انتشار شاخص آزاد شناور، تحلیل رفتار بخشی از بازار است که نقدشوندگی بیشتری دارد زیرا در بررسی این شاخص، فقط ارزش سهامی که در اختیار سرمایه‌گذاران قرار دارد و همواره در حال معامله است محاسبه می‌شود و آن بخش از سهام که در اختیار سهامداران عمده است و قابلیت خرید و فروش ندارد محاسبه نمی‌شود.

شکل زیر نشان‌دهنده شاخص آزاد شناور در صفحه اصلی سایت tsetmc.com است که نشان می‌دهد این شاخص روی 2,259,713 واحد قرار دارد.

6. شاخص بازار اول و بازار دوم

به طور کلی شرکت‌هایی که وارد بازار اول بورس می‌شوند به لحاظ سرمایه، وضعیت سودآوری و همچنین درصد سهام شناور آزاد در وضعیت مناسب‌تری قرار دارند و شرکت‌هایی که از نظر این معیارها در شرایط پایین‌تری قرار دارند در بازار دوم بورس پذیرش می‌شوند.

پس شاخص بازار اول بیانگر سطح عمومی قیمت سهام شرکت‌هایی است که در بازار اول بورس پذیرش شده‌اند و شاخص بازار دوم نیز بیانگر سطح عمومی قیمت‌هایی است که در بازار دوم بورس پذیرش شده‌اند.

در تصویر شاخص بازار اول و دوم را مشاهده می‌کنید:

سخن آخر

در خصوص شاخص باید گفت که نیازی به بررسی تمامی شاخص‌های ذکر شده در این بخش نیست و از میان آنها باید شاخص کل و شاخص کل هم‌وزن بورس را تجزیه و تحلیل کرد.

البته این نکته را مجدد تکرار می‌کنیم که خرید و فروش سهام شرکت‌ها و سرمایه‌گذاری در بورس نباید صرفا با توجه به تغییرات روزانه شاخص باشد.

شاخص هم وزن چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟

هنگام بررسی بازار سرمایه و انتخاب سهام مناسب برای خرید یا فروش سهام موجود در سبد سرمایه‌گذاری، یکی از ابزارهایی که در اختیار داریم انواع و اقسام شاخص‌ها هستند. شناخت هر کدام از این شاخص‌ها، عوامل تاثیرگذار بر آن‌ها و تفسیر و معنای هر کدام از آن‌ها می‌تواند به ما کمک کند تا سرمایه‌گذاری‌های بهتری انجام بدهیم و بازدهی مناسب‌تری کسب کنیم. شاخص کل هم‌وزن یکی از مهم‌ترین شاخص‌های بورس ایران است که در این مطلب می‌خواهیم بیشتر با آن آشنا شویم.

شاخص هم وزن بورس چیست؟

شاخص هم وزن چیست؟ برای پاسخ بهتر به این سوال باید به این موضوع اشاره کنیم که هنگام انتخاب سهام مناسب برای سرمایه‌گذاری، معمولا به مواردی از قبیل قیمت سهام، وضعیت بنیادی صنعت، صورت‌های مالی، وضعیت تکنیکال قیمت سهام و غیره توجه می‌کنیم. اما شاخص‌ها چشم‌اندازی از کلیت بازار در اختیارمان می‌گذارند که در بهترین حالت می‌توانند نشان‌دهنده روند کلی بازار باشند. مثلا اگر شاخص کل روندی نزولی داشته باشد، نشان‌دهنده این است که کلیت بازار گرفتار روند نزولی است و کسب سود در چنین بازاری دشوارتر از حالتی است که بازار در روند صعودی قرار گرفته است. بنابراین تحلیل شاخص‌های مختلف برای ارزیابی کلیت بازار می‌تواند چراغ راهی برای یافتن بهترین زمان برای ورود به بازار یا خروج از آن باشد.

ویژگی‌های شاخص هم وزن

اگر بخواهیم ویژگی‌های شاخص هم وزن را در قالب فهرست مرور کنیم، می‌توانیم فهرست مختصر زیر را در نظر داشته باشیم:

• روند و بازدهی شاخص هم وزن بر مبنای بازدهی اکثریت سهام بورسی است، نه تعداد کمی از شرکت‌های بزرگ و دارای ارزش بازار بالا
• در محاسبه شاخص هم وزن، همه شرکت‌ها وزن برابری دارند
• به‌طور کلی میزان نوسان شاخص هم‌وزن کمتر از نوسان شاخص کل است
• وقتی شاخص هم‌وزن در روند صعودی قرار می‌گیرد به این معناست که بیشتر شرکت‌های کوچک بازار سرمایه در روند صعودی قرار دارند

انواع شاخص هم وزن بورس

در حال حاضر برای بورس ایران شاخص‌های مختلفی تعریف شده است که از میان آن‌ها می‌توانیم به شاخص‌های مهم اشاره کنیم:

1. شاخص کل بورس
2. شاخص بازده نقدی و قیمت
3. شاخص صنعت و شاخص مالی
4. شاخص سهام آزاد شناور
5. شاخص بازار اول و بازار دوم بورس
6. شاخص ۵۰ شرکت برتر
7. شاخص ۳۰ شرکت بزرگ

شاخص کل هم‌وزن چیست؟

ممکن است این سوال پیش بیاید که پس شاخص هم وزن چه شد؟ شاخص هم وزن در واقع از دل شاخص کل بیرون می‌آید و به‌نوعی زیرمجموعه آن محسوب می‌شود.

«شاخص قیمت بورس اوراق بهادار تهران» یا «Tehran Exchange Price Index» که به اختصار «TEPIX» یا تپیکس نامیده می‌شود، در میان اهالی بازار سرمایه به شاخص کل معروف است. این شاخص نشان‌دهنده روند عمومی قیمت تمامی شرکت‌های بورسی است و در تعریف آن آمده است که «سطح تغییرات قیمت‌ها را نسبت به تاریخ مبدا» می‌سنجد. شاخص کل در یکم شهریور ۱۳۶۹ با عدد ۱۰۰ واحد معرفی شد و با فرازونشیب‌هایی اکنون در محدوده یک میلیون سیصد هزار واحد قرار دارد.

فرمول کلی محاسبه شاخص کل به این صورت است:

منظور از ارزش جاری همان ارزش بازار شرکت است که از حاصل‌ضرب تعداد سهام آن شرکت در قیمت هر برگه سهام آن به دست می‌آید. ارزش جاری کل بازار بورس هم از مجموع ارزش جاری یا ارزش بازار شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس به دست می‌آید.

نکته یک: شاخص کل بورس تهران قیمت سهام همه شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس را شامل می‌شود و اگر نماد شرکتی به هر دلیلی (برگزاری مجمع، ابهام در اطلاعات ارائه شده و …) بسته باشد و در بازه‌ای سهام انواع شاخص در بورس آن شرکت معامله نشود، قیمت آخرین معامله آن در محاسبه شاخص کل در نظر گرفته می‌شود.

نکته ۲: با توجه به فرمول محاسبه شاخص به این نکته پی می‌بریم که شاخص کل علاوه بر قیمت هر برگه سهم، از تعداد سهام منتشره شرکت‌ها هم اثر می‌گیرد. تعداد سهام منتشره شرکت‌ها بعد از هر مرحله افزایش سرمایه (از محل آورده نقدی)، تغییر می‌کند و در نتیجه باید در محاسبه شاخص تعدیلاتی صورت بگیرد. این تعدیلات در مخرج کسر فرمول محاسبه شاخص انجام می‌گیرد. بد نیست به این نکته هم اشاره کنیم که مواردی از قبیل پرداخت سود نقدی و افزایش از محد سود انباشته باعث تعدیل شاخص کل نمی‌شود.

نکته ۳: شاخص کل نمایندهٔ «میانگین» کل بازار است. مثلا اگر این شاخص از یک میلیون واحد به یک‌ونیم میلیون واحد برسد، به معنای این است که قیمت سهام شرکت‌های بورسی به‌طور میانگین پنجاه درصد رشد داشته است. اما این به آن معنا نیست که قیمت همهٔ شرکت‌ها دقیقا به این اندازه رشد کرده. مثلا ممکن است قیمت سهام شرکتی در این بازه پنجاه درصد افت کند، ولی قیمت سهام شرکت دیگری صد درصد رشد داشته باشد.

چرا به شاخص هموزن نیاز داریم؟

اگر در فرمول محاسبه شاخص کل دقت کنیم متوجه خواهیم شد که وزن شرکت‌ها در محاسبه این شاخص اثرگذار است. یعنی اگر شرکتی سرمایه بیشتری داشته باشد و تعداد سهام آن بیشتر باشد (شرکت‌های بزرگ)، تغییرات قیمت سهام این شرکت در مقایسه با تغییرات قیمت سهام شرکت‌های کوچک‌تر، تاثیر بیشتری بر شاخص کل خواهد گذاشت. همین مسئله این امکان را به وجود آورده است که با معاملاتی جهت‌دار و سوری شاخص کل را دستکاری کرد. هرچند مسئولان بازار سرمایه هیچ‌گاه چنین چیزی را رسما اعلام نمی‌کنند، اما بررسی معاملات در مقاطعی از بازار سرمایه چنین ظنی را تقویت می‌کند.

در هر صورت، منعکس نشدن تغییرات قیمت سهام شرکت‌های کوچک‌تر در شاخص کل این نیاز را پدید آورد که شاخص دیگری در کنار شاخص کل معرفی شود برای اینکه تغییرات قیمت این دسته از سهام را بهتر نمایندگی کند. به همین دلایل بود که در تاریخ پنجم اسفند ۱۳۹۳، مدیریت فناوری بورس تهران شاخص کل هم وزن را معرفی کرد و در دسترس فعالان بازار سرمایه گذاشت.

نکته مهم درمورد شاخص کل هم‌وزن این است که در این شاخص تمامی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس وزنی برابر دارند. به تعبیر دیگر، تغییرات قیمت سهام بزرگ‌ترین شرکت بورسی به اندازه تغییرات قیمت کوچک‌ترین شرکت‌های بورسی بر شاخص کل هم وزن تاثیر می‌گذارد. در نتیجه معاملات جهت‌دار تاثیری بر شاخص هم‌وزن ندارند و برای تغییر روند این شاخص باید روند کلیه سهام بورسی تغییر کند.

نکته: شاخص هم وزن با افزایش سرمایه شرکت‌ها تعدیل نمی‌شود و فقط اضافه شدن شرکت‌ها به بورس (یا حذف شدن بعضی شرکت‌ها) است که موجب تعدیل در شاخص هم‌وزن می‌شود. تقسیم سود نقدی هم باعث تعدیل در این شاخص می‌شود.

فرمول محاسبه شاخص هم وزن

برای محاسبه شاخص هم وزن از فرمولی استفاده می‌شود که در تصویر زیر دیده می‌شود. در این فرمول، ابتدا قیمت روز سهام تک‌تک شرکت‌های بورسی بر قیمت پایه آن‌ها تقسیم و در ضریب تعدیل مخصوص آن سهم ضرب می‌شود. سپس اعدادی که به دست آمده‌اند را جمع و بر تعداد کل شرکت‌های بورسی تقسیم می‌شود. در پایان عدد حاصل ضرب در عدد پایه شاخص می‌شود. در محاسبه شاخص هم‌وزن، مواردی از قبیل اثر ورود و خروج شرکت‌ها، افزایش سرمایه و غیره تعدیل می‌شود.

تفاوت شاخص کل و شاخص هم انواع شاخص در بورس وزن چیست؟

همان‌طور که قبلا اشاره کردیم، فرمول محاسبه شاخص کل به گونه‌ای است که شرکت‌های بزرگ‌تر وزن بیشتری در این شاخص دارند و تاثیر بیشتری بر آن می‌گذارند. به بیان دیگر، شاخص کل بین سهم‌های بزرگ‌تر و کوچک‌تر به‌نوعی تمایز قایل می‌شود. اما در شاخص هم وزن شرکت‌ها وزن برابر دارند و تاثیرگذاری آن‌ها بر این شاخص یکسان است.

به‌طور کلی، روند شاخص هم‌وزن می‌تواند نشان دهد که کلیت بازار چه روندی داشته است. مثلا اگر این شاخص مثبت باشد، معنایش این است که بیشتر سهام بازار افزایش قیمت داشته‌اند و اگر منفی باشد، یعنی اینکه اکثر سهام شرکت‌های بورسی کاهش قیمت را تجربه کرده‌اند.

اگر بخواهیم این تفاوت را به زبان ساده‌تری توضیح بدهیم، باید بگوییم این امکان وجود دارد که با مثبت بودن چند نماد خاص، شاخص کل رشد کند، ولی قیمت اکثریت شرکت‌های بازار کاهش داشته باشد. اما انواع شاخص در بورس این امکان وجود ندارد که با رشد قیمت تعداد محدودی از نمادهای بازار، شاخص هم وزن رشد داشته باشد.

به شاخص کل بیشتر توجه کنیم یا به شاخص هم وزن؟

پاسخ این پرسش بستگی به سبد سهام و استراتژی سرمایه‌گذاری معامله‌گر دارد. ممکن است معامله‌گری به این نتیجه برسد که در مقطعی از بازار، شرکت‌های بزرگ خریدار بیشتری دارند و پول‌های بزرگ تمایل دارند به این سهم‌ها وارد شوند. در چنین حالتی، معامله‌گر سبدی از سهم‌های بزرگ و متوسط بازار تشکیل می‌دهد و در نتیجه بهتر است روند شاخص کل را بیشتر زیر نظر بگیرد.

در حالت دیگر، معامله‌گر ممکن است به این نتیجه برسد که جریان پول در بازار خیلی قوی نیست و این پول هم بیشتر در سهم‌های کوچک فعالیت می‌کند. به تعبیر دیگر، پول فعال در بازار به اندازه‌ای نیست که سهم‌های بزرگ را تکان بدهد. در این حالت معامله‌گر سبدی از سهم‌های کوچک تشکیل می‌دهد و بهتر است روند شاخص هم‌وزن را بیشتر زیر نظر بگیرد.

مقدار شاخص کل و شاخص هم‌وزن را از کجا ببینیم؟

راحت‌ترین راه برای دیدن مقدار شاخص هم وزن و شاخص کل مراجعه به سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران یا همان tsetmc.com است. در قسمت بالای این سایت می‌توانید تعدادی از شاخص‌های اصلی بورس را به صورت لحظه‌ای دنبال کنید. در این قسمت شاخص کل با همان عبارت «شاخص کل» و شاخص هم‌وزن با عبارت «شاخص کل (هم‌وزن)» مشخص شده است. در این قسمت علاوه بر مقدار لحظه‌ای شاخص‌ها، می‌توانید ملاحظه کنید که شاخص مورد نظرتان چقدر تغییر داشته و این تغییر چه درصدی از مقدار کل آن شاخص بوده است.

انواع شاخص در بورس/ نماگرهایی برای سرمایه‌گذاری سودآور

شاخص‌های بورس بیانگر وضعیت کلی بورس و روند رشد و یا افت این بازار هستند که با تحلیل کردن و بررسی آنها می توان از وضعیت گذشته و حال بورس از جنبه‌های مختلف مطلع شد.

به گزارش ایبِنا، کلمه شاخص در مفهوم کلی به معنای نماگر یا نشانگر و بیانگر عددی است که با استفاده از آن می‌توان تغییرات ایجاد شده در یک یا چند متغیر را طی یک بازه زمانی خاص مشاهده کرد. در واقع با بررسی یک شاخص می‌توان وضعیت و تغییرات متغیرهای مورد بررسی آن شاخص را مشاهده کرد.

شاخص بورس نیز بیانگر وضعیت کلی بورس و روند رشد و یا افت این بازار است. در بورس فقط یک شاخص نداریم بلکه چند شاخص مختلف داریم که هرکدام از آنها وضعیت بورس را از جنبه خاصی به ما نشان می‌دهد و محاسبه هرکدام از این شاخص ها از طریق فرمول متفاوتی صورت می‌گیرد. این شاخص ها معیارهای مهمی هستند که با تحلیل کردن و بررسی آنها، می توان از وضعیت گذشته و حال بورس از جنبه های مختلف مطلع شد. اما در بین این شاخص‌ها چند شاخص نسبت به بقیه از اهمیت بیشتری نزد فعالان بورس برخوردار هستند که در ادامه به معرفی چند شاخص اصلی بورس می پردازیم.

شاخص کل بورس

شاخص کل در بین فعالین بازار و سرمایه گذاران یکی از پُرکاربردترین شاخص هاست. این شاخص بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس است، به عبارت دیگر تغییرات شاخص کل بیانگر میانگین بازدهی سرمایه گذاران در بورس است. برای درک ساده تر مفهوم شاخص کل، فرض کنید که شما از سهام تمام شرکت‌های بورسی هرکدام یک عدد سهم را خریداری کنید. در اینصورت تغییرات شاخص کل بورس برابر با میزان بازدهی سهام شما خواهد بود. پس این شاخص هم تغییرات قیمت سهام و هم سودهای سالیانه ای را که شرکت ها به شما پرداخت می کنند، محاسبه می کند

شاخص قیمت

این شاخص نیز یکی از اصلی‌ترین شاخص های بورس است. این شاخص بیانگر روند عمومی قیمت سهام همه شرکت‌های پذیرفته در بورس اوراق بهادار است. پس اگر مثلا شاخص قیمت بورس در یک سال ۲۰ درصد رشد داشته باشد به این معنی است که سطح عمومی قیمت ها در بورس در یک سال گذشته به طور متوسط ۲۰ درصد رشد داشته است. تفاوت عمده این شاخص با شاخص کل این است که در شاخص قیمت، فقط قیمت سهام شرکت های بورسی در فرمول شاخص مورد محاسبه قرار می گیرد. در صورتی که در شاخص کل علاوه بر قیمت، سود پرداختی سالیانه شرکت ها هم در محاسبه شاخص لحاظ می شد. در این شاخص نیز مثل شاخص کل، وزن شرکت ها در تاثیر آنها بر شاخص اهمیت دارد، یعنی هرچه شرکت بزرگتر باشد (سرمایه آن بیشتر باشد) تاثیر آن بر شاخص قیمت بیشتر است.

شاخص ۵۰ شرکت فعال‌تر

بورس هر سه ماه یک بار فهرست شرکت های فعال تر را بر اساس میزان نقد شوندگی سهامشان منتشر می کند. نقد شوندگی به بیان ساده یعنی خرید و فروش آسانتر و سریعت سهام. هر شرکتی که سهامش در بورس ساده تر و سریعتر خرید و فروش شود به اصطلاح نقد شوندگی بیشتری دارد. شاخص ۵۰ شرکت فعال تر تغییرات سطح عمومی قیمت سهام ۵۰ شرکتی را نشان می دهد که سهام آنها از سایر شرکت ها نقد شونده تر است.

شاخص ۳۰ شرکت بزرگ

همانطور که از اسم شاخص ۳۰ شرکت بزرگ مشخص است این شاخص سطح عمومی قیمت سهام ۳۰ شرکت بزرگ را نشان می دهد. ۳۰ شرکت بزرگ شرکت هایی هستند که ارزش بازار آنها در مقایسه با سایر شرکت ها بیشتر است. ارزش بازار یک شرکت از حاصل ضرب قیمت روز سهام شرکت در تعداد سهام آن شرکت به دست می آید.

شاخص صنعت

منظور از شرکت های صنعتی شرکت هایی هستند که در صنایع مختلف مانند خودروسازی، پتروشیمی، فلزات اساسی، مخابرات، ساختمان و … فعالیت می کنند. شاخص صنعت بیانگر سطح عمومی قیمت سهام شرکت های فعال در بخش صنعت است. عملکرد هرکدام از این صنایع تحت عنوان شاخص جداگانه ای مورد بررسی قرار می گیرد. مثلا خودرو، دارو، فلزات اساسی، محصولات شیمیایی و ….

شاخص واسطه‌گری‌های مالی

این شاخص عملکرد شرکت‌های واسطه‌گری مالی که فعالیت آنها در حوزه مالی است مثل هلدینگ‌ها، سرمایه‌گذاری‌ها و لیزینگ‌ها را نشان می‌دهد.

شاخص بازار اول و بازار دوم

بورس اوراق بهادار تهران دارای دو بازار به نام‌های بازار اول و بازار دوم است. شرکت هایی که از نظر میزان سرمایه وضعیت سودآوری و همچنین درصد سهام شناور آزاد یعنی میزان سهام در اختیار مردم در وضعیت مناسب تری قرار دارند در بازار اول بورس تهران و شرکت هایی که از نظر این معیارها در شرایط پایین تری قرار دارند در بازار دوم بورس تهران پذیرش می شوند. شاخص بازار اول بیانگر سطح عمومی قیمت سهام شرکت هایی است که در بازار اول بورس پذیرش شده اند همچنین شاخص بازار دوم بیانگر سطح عمومی قیمت سهام شرکت هایی است که در بازار دوم بورس پذیرش شده اند.

درست است که شاخص عملکرد و وضعیت بورس را نشان می‌دهد، اما مثبت یا منفی بودن شاخص لزوما به معنی مثبت یا منفی بودن کل بورس نیست. بلکه شاخص وضعیت کلی بورس را به ما نشان می‌دهد. در خیلی از مواقع ممکن است چند شرکت بزرگ که وزن زیادی (سرمایه و ارزش بازار زیادی) دارند، در حالی که وضعیت بسیاری از شرکت‌های دیگر متفاوت است، با مثبت یا منفی شد نشان شاخص کل را مثبت یا منفی کنند. در این مواقع شاخص هم وزن قیمت یا شاخص کل هم وزن می تواند به شکل بهتری وضعیت کلی بازار را به ما نشان دهد، چون در شاخص هم وزن، وزن تمامی شرکت‌های بورسی مساوی در نظر گرفته می‌شود و دیگر شرکت‌های بزرگ نمی توانند شاخص را به واسطه سرمایه زیادشان تحت تاثیر قرار دهند.

انواع شاخص در بورس

واژه شاخص یکی از پر کاربرد ترین واژگان تخصص در بورس می باشد. اگر شما وارد بازار بورس شده و برای سرمایه گذاری بلند مدت، کسب سود و بازدهی بالا از آن برنامه ریزی دارید، بهتر است میزان دانش و تخصص خود را به خصوص درباره انواع واژه ها و اصطلاحات تخصصی بورس افزایش دهید. در این مقاله قصد داریم تا در خصوص انواع شاخص در بورس ( شاخص بورس ) با شما صحبت کنیم. اگر برای شما نیز سوال است که انواع شاخص های بورس چیست؟ در ادامه با ما همراه باشید.

انواع شاخص در بورس

همانطور که گفته شد، واژه شاخص یکی از پر کاربرد ترین اصطلاحات تخصصی بورس می باشد. اما انواع شاخص در بورس چیست؟ منظور از انواع شاخص در بورس انواع شاخص در بورس شاخص در بورس در واقع اعدادی هستند که نمایانگر وضعیت بازار در طول دوره های قبل می باشند. اما کاربرد انواع شاخص در بورس چیست؟ همانطور که می دانید برای سرمایه گذاری در هر بازار بورسی، ابتدا باید وضعیت آن بررسی شود. برای بررسی وضعیت بازار شاخص های مختلفی وجود دارند.

از انواع شاخص در بورس عبارتند از:

• شاخص 50 شرکت فعال تر
• شاخص بازار اول و بازار دوم
• شاخص سهام آزاد شناور
• شاخص ۳۰ شرکت بزرگ
• شاخص بازده نقدی و قیمت
• شاخص بازده نقدی
• شاخص کل
• شاخص صنعتی
• شاخص مالی
• شاخص کل هم وزن
• و غیره.

بدیهی است هر یکی از انواع شاخص در بورس کاربرد های منحصر به فردی دارند. در ادامه به تشریح و توضیح هر یک از این شاخص های بورس می پردازیم. اما ابتدا لازم است با مفهوم کلی شاخص در بورس آشنا شوید. با توجه به تعریفی که در فرهنگ معین در خصوص این واژه ارائه شده است. می توان اذعان داشت که منظور از شاخص عددی است که از میانگین ارزش مجموعه ‌ای از اقلام مرتبط با یک دیگر بر حسب درصدی از همان میانگین در فاصله زمانی دو تاریخ محاسبه می شود.

به عبارت دیگر منظور از شاخص بورس ، عددی است که وضعیت کلی بورس و روند رشد یا افت این بازار را نشان می‌ دهد. بدیهی است سرمایه گذاران با مطالعه و محاسبه انواع شاخص های بورس می توانند به اطلاعات مفید و ارزشمندی دست پیدا کنند. اما اجازه دهید تا به تفسیر و تشریح هر یک از این شاخص ها بپردازیم.

انواع شاخص های بورس – شاخص کل

یکی از مهم ترین انواع شاخص در بورس ، شاخص کل یا شاخص کل قیمت می باشد. شاخص کل در واقع عددی است که بازدهی و سود کل بازار را نشان می دهد. شاخص کل با اطلاعات مفیدی در خصوص میزان سود و یا افت بازار های مختلف به همراه است. تغییرات مثبت و منفی شاخص کل نشان دهنده تغییرات مثبت یا منفی کل بازار در بورس می باشد. برای مثال برای محاسبه بازدهی بازار طی ماه گذشته می توان درصد رشد شاخص را از ابتدا تا انتهای آن ماه در نظر گرفت و محاسبه کرد. اما از آنجایی که قبلا در خصوص شاخص کل قیمت در بورس مفصلا صحبت کرده ایم، از تکرار مکررات می پرهیزیم. از همین رو توصیه می شود برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص شاخص بورس و شاخص کل بورس مقاله زیر را مطالعه کنید.

شاخص مالی

یکی دیگر از انواع شاخص بورس شاخص مالی می باشد. شاخص مالی در واقع عبارت است از روند و میزان بازدهی شرکت های سرمایه گذاری در بورس. در واقع با محاسبه میزان سود و بازدهی شرکت ها و موسسات مالی در بورس می توان به شاخص مالی در بورس دست پیدا کرد. در خصوص مفهوم شاخص مالی بورس باید اشاره کنیم که شرکت ‌های فعال در بورس بر اساس ماهیت فعالیت آن ها به دو دسته ی زیر تقسیم می شوند:

• شرکت ‌های تولیدی
• شرکت های خدماتی.

قابل ذکر است که شرکت ‌های حاضر در حوزه دوم را در شاخص مالی تقسیم ‌بندی می‌ کنند. برای محاسبه شاخص مالی در بازار بورس، میزان سود و بازدهی شرکت های فعال در آن گروه، مورد مطالعه و محاسبه قرار می گیرند. شاخص مالی در واقع مشابه با شاخص کل قیمت است. اما تفاوت آن با شاخص کل در تعداد شرکت ‌های حاضر در آن صنعت می باشد.

شاخص صنعتی

شاخص صنعت نیز یکی از انواع شاخص های بورس است. شاخص صنعتی در واقع میزان بازدهی شرکت های غیر سرمایه گذاری را شامل می شود. همانطور که در توضیح شاخص مالی اشاره کردیم، شرکت های بورس در دو گروه شرکت های تولید و خدمات تقسیم بندی می شوند. کلیه شرکت های فعال در گروه اول یعنی شرکت های تولیدی در حوزه صنعت قرار می گیرند. برای محاسبه شاخص صنعتی نیز طبیعتا انواع شاخص در بورس میزان سود و بازدهی شرکت های فعال در گروه صنعت مورد مطالعه قرار می گیرد. به طور کلی برای محاسبه و تشخیص میزان شاخص صنعتی در بورس به این صورت عمل می شود. برای محاسبه این شاخص شاخص کل قیمت منهای شاخص مالی می شود. عدد به دست آمده برابر است با میزان بازدهی شرکت های غیر سرمایه گذاری در بورس.

شاخص 50 شرکت فعال تر

از دیگر انواع شاخص در بورس می توان به شاخص 50 شرکت فعال تر در بازار بورس اشاره کرد. 50 شرکت فعال تر به صورت فصلی توسط سازمان بورس و اوراق بهادار انتخاب می شوند. به این صورت که این سازمان در فواصل زمانی مشخص و معمولا در هر فصل، با مقایسه و مشاهده میزان فعالیت و معاملات شرکت ها، 50 شرکت فعالتر یا برتر را انتخاب و اعلام می کند. شاخص 50 شرکت فعالتر نیز میزان سود و بازدهی این شرکت ها را مشخص می کند. نحوه محاسبه شاخص 50 شرکت فعالتر در واقع مشابه با محاسبه شاخص کل قیمت در بورس می باشد. اما تفاوت اصلی آن در اینجاست که تعداد شرکت‌ های لحاظ شده در شاخص 50 شرکت برتر، محدود به پنجاه شرکت می باشد. این در حالی است که در شاخص کل بیش از ۱۰۰ شرکت مورد بررسی و مطالعه قرار می گیرند.

لازم است اشاره کنیم که ملاک های مهم برای انتخاب 50 شرکت برتر بورس عبارتند از:

• میزان معاملات شرکت ها
• میزان فعالیت شرکت ها
• میزان نقد شوندگی شرکت ها
• میزان سود و بازدهی شرکت ها
• و غیره.

شاخص بازده نقدی

از انواع شاخص های بورس ، شاخص بازده نقدی می باشد. شاخص بازده نقدی در بورس برای محاسبه میزان سود های پرداختی شرکت های بورسی کاربرد دارد. به عبارت دیگر این شاخص بازدهی و سود مصوب مجامع یا همان نقدی شرکت های فعال در بورس را محاسبه می‌ کند. با محاسبه شاخص بازده نقدی می توان به میزان پرداختی ها و سود نقدی شرکت های فعال در بورس دست پیدا کرد. اگر شاخص بازده نقدی کاهش و با افت قیمت مواجه شود، این به آن معنا است که میزان پرداخت سود نقدی در مجامع کاهش پیدا کرده است.

شاخص بازده نقدی و قیمت

منظور از شاخص بازده نقدی و قیمت در بورس در واقع میزان بازده نقدی کل بورس اوراق بهادار تهران می باشد. همانطور که می دانید میزان سود حاصل از سرمایه گذاری در بازار بورس از دو طریق می باشد:

• سود نقدی مصوب مجامع
• سود ناشی از افزایش قیمت سهام.

شاخص بازده نقدی و قیمت هر دو موارد بالا را در خود جای می دهد. این شاخص همچنین به شاخص TEDPIX نیز معروف می باشد. به عبارت دیگر این شاخص محاسبه میزان بازدهی شرکت ‌ها به جهت تشخیص میزان بازده سود خالص و قیمت می باشد.

شاخص ۳۰ شرکت بزرگ

از انواع شاخص در بورس می توان به شاخص 30 شرکت بزرگ نیز اشاره کرد. اما برای محاسبه ارزش روز شرکت های بزرگ در سازمان بورس و اوراق بهادار کشور از این معامله استفاده می شود:

قیمت پایانی سهام × تعداد کل سهام شرکت = ارزش روز یک شرکت.

با محاسبه ارزش روز، شرکت های بزرگ بورس نیز انتخاب و معرفی می شوند. همچنین لازم به ذکر است که ۳۰ شرکت بزرگ در بورس شرکت هایی هستند که در صدر ۳۰ شرکت بزرگ بورس قرار دارند. شاخص 30 شرکت بزرگ نیز مانند شاخص 50 شرکت فعالتر، برابر است با میانگین وزنی ۳۰ شرکت بزرگ در بورس. برای محاسبه این شاخص نیز مانند شاخص کل قیمت عمل می کنند. با این تفاوت که در این شاخص، تنها 30 شرکت مورد مطالعه و ارزیابی قرار می گیرد.

شاخص سهام آزاد شناور

برای توضیح این شاخص باید اشاره کنیم که سهام داران شرکت های مختلف در دو دسته قابل شناسایی می باشند:

• سهام دار کل
• سهام دار خرد.

منظور از سهام آزاد شناور، سهام و یا اوراق بهاداری است که در مالکیت سهام داران خرد در بورس قرار داشته و احتمال خرید و فروش آن ها در آینده نزدیک وجود دارد. همانظور که می دانید زمانی که یک شرکت یا شخص حقوقی یا حقیقی درصد بالایی از سهام یک شرکت را در اختیار داشته باشد به عنوان سهامدار اصلی آن شرکت شناخته می ‌شود. سهام اصلی شرکت ها جزو سهامی که به صورت فعال در بازار معامله می شود محسوب نمی شود.

طبق این تعریف شاخص سهام آزاد شناور میزان سود و بازدهی و به طور کلی میزان تغییرات آن دسته از سهام شرکت ها که نزد سهام داران خرد می باشد را بررسی می کند. روش محاسبه این شاخص بورس مشابه شاخص کل قیمت است. تفاوت با آن شاخص در تعداد سهامی است که به عنوان ضریب قیمت لحاظ می‌ گردد. همچنین لازم به ذکر است که برای مشاهده درصد شناوری سهام می توانید به سایت سازمان بورس و اوراق بهادار مراجعه کنید.

شاخص بازار اول و بازار دوم

برای شرح این شاخص بورس باید به دسته بندی های شرکت ها اشاره کنیم. سازمان بورس و اوراق بهادار، با توجه به میزان عملکرد شرکت ها و موارد مختلف، شرکت های فعال در بورس را در دو گروه تقسیم بندی می کند.

این دو گروه عبارتند از:

مهم ترین ملاک تعیین شرکت ها در بازار اول و بازار دوم:

• میزان سرمایه شرکت
• تعداد سهام داران
• وضعیت سود آوری
• سهام شناور
• و غیره.

بر اساس تعریف ارائه شده، شرکت‌ هایی که با توجه به مولفه های بالا، شرایط بهتری داشته باشند در بازار اول و دیگر شرکت‌ ها در بازار دوم قرار می گیرند. برای هر یک از این دسته ‌بندی‌ ها یک شاخص وجود دارد. شاخص بازار اول و بازار دوم در واقع میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌ هایی را نشان می ‌دهد که در این گروه ‌ها حضور دارند. این شاخص یکی از انواع شاخص بورس است که به بررسی میزان سود و بازدهی شرکت های فعال در بازار اول و بازار دوم را بررسی و محاسبه می کند.

شاخص کل هم وزن

شاخص کل هم وزن نیز از دیگر انواع شاخص بورس است که اطلاعات مفید تر و واقعی تری در اختیار ما قرار می دهد. تفاوت عمده شاخص کل با شاخص هم وزن، در وزن شرکت‌ های محاسبه شده می باشد. شاخص کل تمایز میان سهام‌ های بزرگ و کوچک قائل می ‌شود ولی شاخص هم وزن، وزن یکسان برای همه شرکت‌ ها در نظر می‌ گیرد. به عبارت دیگر در شاخص کل هم وزن دیگر شرکت های بزرگ تاثیرات بیشتر بر تغییرات شاخص نخواهند داشت. از دید فعالان بازار سرمایه، شاخص کل هم وزن دید شفاف ‌تری نسبت به روند بازار می‌ دهد و امتیاز بیشتر سهم‌ های شاخص ساز در محاسبات شاخص کل، را از آن می ‌گیرد. برای مثال وقتی شاخص هم وزن منفی است یعنی بازدهی بیش از نصف شرکت‌ های بازار کاهش‌ یافته است.

سخن آخر

در مقاله انواع شاخص در بورس با انواع شاخص های بورس آشنا شدید. اما ذکر یک نکته در پایان ضروری می باشد. همانطور که گفته شد شاخص به عنوان عدد و آماری است که وضعیت شرکت های فعال و میزان بازدهی آن ها را نشان می دهد. اما باید توجه داشته باشید که مثبت یا منفی بودن شاخص به معنی مثبت یا منفی بودن کل بورس نیست. در واقع موارد بسیاری برا سود و افت در بازار بورس تاثیر گذار است. تغییرات شاخص به معنی میزان تغییرات در کل بازار است. اما مثبت بودن این تغییرات همیشه به عنوان تنها عامل تاثیر گذار بر مثبت بودن بازار نیست.

شاخص، وضعیت کلی بورس را برای سرمایه گذاران مشخص می کند. باید توجه داشته باشید که تاثیر شرکت های بزرگ بورس بر شاخص بورس بسیار پر رنگ تر از شرکت های کوچک است. برای مثال ممکن است در مواقعی شرکت های بزرگ سود و بازدهی بالایی به همراه داشته و به دلیل حجم بالای معاملاتی، تاثیر بیشتری بر شاخص کل داشته باشند. در حالی که شرکت های کوچک تر با افت و کاهش ارزش مواجه باشند. بنابراین توصیه می شود قبل از انجام معاملات غیر از توجه به شاخص بورس، موارد دیگری را مورد مطالعه قرار دهید. از این که تا پایان مقاله انواع شاخص در بورس با ما همراه بودید، از شما متشکریم. گروه آموزشی بورس فردا.